BRU-AGSB-Z-203

Algemene gegevens

Opmerkingen analytische datum: Bijkomende datering in de bron: "in t' jaer 1521 den 16 septembre" (16/09/1521). Dit komt overeen met de 16de kalenden van oktober 1521. Dit klopt ook met de regeerperiode van Leo X (11/03/1513 - 01/12/1521).

Type: Bulle van Leo X ten gunste van de clarissen-urbanisten te Ieper

Beschrijving: Nederlandstalige kopie van een bulle, door paus Leo X verleend aan het klooster van de clarissen-urbanisten te Ieper, in antwoord op een verzoek van Catharina van Lubeke, abdis van het urbanistenklooster buiten de muren van Ieper. Reeds meer dan een eeuw mochten de abdissen hun biechtvaders kiezen uit de Ieperse minderbroeders-conventuelen, totdat deze zich aansloten bij de observanten. Sinds kort proberen bepaalde oversten van de minderbroeders echter te verhinderen dat de clarissen nog zelf hun biechtvaders zouden kiezen, en ze zouden het klooster ook nieuwe lasten en visitaties willen opleggen (dit alles ten gevolge van bepaalde beslissingen op het generale kapittel van de minderbroeders te Lyon). De minister-provinciaal van de minderbroeders heeft zelfs het zegel en belangrijke documenten van het klooster weggenomen, tot schade van het klooster. De abdis en de zusters konden zich moeilijk verdedigen, want zij kenden de taal van de minister van de Franse provincie niet. Heel hun rustige devote leven werd door de komst van de observante minderbroeders verstoord. De abdis heeft nu gevraagd dat de toestand terug zoals te voren zou worden, en het klooster weer biechtvaders zou mogen kiezen uit het minderbroedersklooster te Ieper, en deze een gepast loon geven, en dat het ook weer de gardiaan van het Ieperse klooster zou zijn die het clarissenklooster zou visiteren en corrigeren, zonder invoering van bijkomende nieuwigheden of lasten. De paus nu ontslaat alle betrokkenen van eventuele censuren of kerkelijke straffen die opgelopen zouden zijn, en ordonneert dat voortaan de abdis van de clarissen personen zal mogen kiezen uit de bewoners van het Ieperse observantenklooster om in te staan voor de zielzorg van de clarissen, mits toestemming van de oversten en mits betaling van een behoorlijke vergoeding; de biechtvaders zullen niet op kosten van de clarissen onderhouden worden in het klooster; het zal ook de gardiaan van de minderbroeders te Ieper zijn, die het clarissenklooster zal visiteren en corrigeren, dit alles zoals de gewoonte was ten tijde van de conventuele minderbroeders. Niemand zal de zusters tot ongewenste veranderingen in hun levenswijze mogen dwingen. De abt van Zonnebeke, de proost van Sint-Maarten te Ieper en de officiaal van Terwaan wordt verzocht op de correcte naleving van deze bepalingen toezicht te houden, en indien nodig zelfs de hulp van de wereldlijke autoriteiten in te roepen, ondanks de constitutie van Bonifatius VIII. Niemand mag ingaan tegen deze bepalingen.

Opmerking: Het stuk is een vertalende kopie van de originele Latijnse bulle.

Tekst

Copie van seekere bulle vercreghen bij willent d’abdesse ende t’convent van S[in]te clare bij ipre in t’ jaer 1521 den 16 [septem]bre ghetranlateert uijt het Latijne [in de marge: leo decimus]

Leo bisschop dienaer der dienaeren Godts ter eeuwigher memorie door de dispositie des oppersten regieders van wien wij alle sacken orden ende regel onfaen wij te regimente ter vechtender kercke presideren van alle cloosters ende religieuse platsen ende persoonen bijsonder van vrauwen die daer onder tsochte jock van religioone levende sorghe draghende te fine dat sij van onruste ende processen vrij ende onghemoeijt souden sijn wij als overherder officie doen onse nersticheijt gerne hier toe voughende van Godts weeghe al soo wij wel behooren hebben ghesien de requeste ende begerte onser beminde dochter in Christo Catharina van Lubeke nu abdesse der religieusen wilent domiunisten nu urbanisten ghenaemt van S[in]te Claren buijten de meuren van iper vande orden der selve S[in]te Clare int bisdom van therenburg nu onlanx voorgheleijt ende hielt inde selve requeste dat hoewel de abdessen die daer gheweest hadden int selve clooster ende der religieusen van dien over hondert jaeren tijts ende meer was gheorloft te moghen kiesen heur bichtvaders uijtten der minderbroeders willent conventualen ghenaemt t'ijper tot der tijt toe dat sij bij de broeders

der observantien uijtghesteken waeren en[de] oock over de selve hondert jaeren tijdts ende meer onder de cure visitatie ende correctie vanden minister vande minderbroeders der provincie van vranckerijcke gheleeft ende ghestaen hadden ende aldus onder den geest van ootmoedigheijt in goeder fame gheregelde suijverheijt clausure eerlijck ghehabijtueert sonder eenighe veranderinghe loffelijck ende met gherusten sinnen levende den oppersten heere danckelijcken dienst hebben ghepooght te doene nochtans al ditte nietteghenstande t’sidert corten tijden de stedehouders van den minister die doen was en[de] daer naer den provinciael vande selve provincie van vranckerijcke onder tdexel van seker brieven van confirmatie die sij in heur capitel te Lions doen hielden van onsen stoel te rome vercreghen hebben de selve Catharina abdesse en[de] haere religieusen onse beminde kinderen de welcke twee uijtten selve conventuale broeders voor haer biechtvaders ende capelanen binnen de beloke van haerlieder meuren met groote ende onverdraghelijcke costen naer heur maniere van leven wel ende lovelijck onderhoudende waeren hebben willen perturberen ende dat arger is der selve abdesse ende t’convent nieuwe lasten oplegghen ende langhs ter meer ten groote grieve der selve abdesse ende convent visiteren ende willen beletten die biechtvaders te moghen kiesen ende verwatenschap op de selve abdesse en[de] convent ghedaen en[de] sulckx te prononcieëren niet teghenstande der appellatie vande abdesse en[de] convent bij faute ende heur ondanckx t’selve clooster ghevisiteert hebben ende den minister provinciael ick en weet bij

wadt geeste gheroert sijnde de voornomde abdesse van heuren regemente heeft verlaten ende tot dien den zegel met andere secrete bewijsen des convents weghghedreghen heeft ten groote prejudicie vande abdesse ende convent voorseijt ende tot dien wandt de abdesse ende religieusen den tale van[den] minister van vranckerijck niet en conden ende de biechtvaders binnen de meuren van heur clooster qualijck onderhouden en moghen ende om meer ander groote lasten die hemlider ter couse vande visitatie t’sedert der observantie broeders comste toeghevallen sijn en om de menigherhande veranderinghe die hemlieden dickwils ghebeurden ter cause vanden provinciaal van vranckerijck in heur gherustigheijt te moghen leven gheene hope en hadden ten waere datmen statueerde ende ordoneerde dat die nu abdesse is ende sijn sal met discrete religieusen van[den] selve cloester soude moghen kiesen uijtten clooster vande observantien t’ijper sulcke biegtvaders dier heur biechte hooren soude bij oorlof van heuren gardiaen voor seker en[de] eerelijck salaris te haerlieder sustentatie ende onderhoudt bij de vernomde abdesse en[de] religieusen jaerelijckx twee statueerde[n] daghe te betaelen ende het H[eijligh] Sacrament des autaers ende ander Sacramenten misse ende ander goddelijcke diensten celebreren alsoo de conventuelen voorseijt plaghten te doen ende tot dien dat den gardiaen van iper die danne sijn sal die tale vande stede wetende de selve abdesse ende religieusen en ander persoonen van[den] clooster na costume souden visiteren en[de] corrigieren ende tot gheender hande maniere van leven ofte veranderinghe van habiten ofte ander lasten ofte nieuwigheden bij eenigher

manieren en souden moghen inbringhen noch ghedoghen ghedaen te sijne wandt bij dese met meerder ruste ende exempel van deughden souden heuren bruijdegom christo te vredelijcker moghen dienen waeromme vander selver abdesse ende convent weghe sijn wij ootmoedelijck ghebeden ten fine dat voortaen te wegher tijden de abdesse nu sijnde ende in toecommende tijden sijn sal ende de discreten vanden clooster souden moghe[n] kiesen uijtten clooster vande observanten tiper heur biechtvaders bij orlof van hunnen oversten voor seker ende eerelijcken salaris tot hunnen onderhoudt bijder abdesse ende convent jaerelijckx te betaelen ende de voornomde sacken statueren ende ordonneren of andersins alt' soet betaemt voorsien door onse apostolijcke ghenadegheijt soo gheweirdighen wij danne die hedent de cause vande vornomde appellatie soo verre als sou in romen ofte daer buijtten ghecommitteert is uijt alle justitien bij dese letteren voor ons uijt seker causen aennemen ende de dinghen uijtter causen voorseijt spruijttende tusschen der abdesse ende convent ende den minister ende den gardiaen voorseijt alst meughelijck is dies aengaende gheel te niete doen alsoo dat de supplicatie in onse verhoghentheijt gheteekent wiens alleene de singature daer toe ghenouch is te vullen inhoudende wij oock die alle menschen bijsonder vrauwpersoonen godt dienende voorspoet ende gherusteghen staet met wensche groote affectie ende begerte te ghebruijcke[n] de abdesse die nu is ende de religieusen des convens ende elck persoone bijsonder van alle banden ontslaen van verwatenisse van suspensie van interdict ende alle ander kerckelijcke censuren ende penen bij rechte of

bij jugien die eenighsins gegeven souden moghen sijn om t’effect deser letteren alleenelijck te moghen krijghen bij deser absolveren ende voor geabsolueert houden toe deser requeste ende supplicatie gheneghent uijtter appostolijcke auctoriteijt statueren ende ordonneren dat van nu voorts en ten eeuwighe[n] tijden de abdesse nu sijnde ende die alsdaer naer sijn sal met andere discrete religieusen persoonen des voorseijde vrauweclooster sullen behoorelijck moghen kiesen hier biechtvaders uijtten voeseijde huijse vande minderbroeders van observantie bij oorlove van hunnen oppersten doer seker ende eerelijcken loon ter sustentatie vanden huijse voorseijt bij der abdesse ende convent voornomt te betaelen danof sij bereet sullen sijn t’allen tijden ende daghen naer ghewonste ende ghedeputeert of anders t’elckent alst noodigh werdt der abdesse ende religieusen ende persoonen der convents biechte sullen hooren ende naer de misdaet penitentie stellen ende absolutie geven ende daer toe de missen ende ander goddelijcke diensten celebreren de heijlighe Sacramenten des autaers ende andere Sacramenten t’administreren ende alle andere saken doen die toe dat voorseijt is noot ende orboor sijn ende dat ghedaen sijnde te heuren huijse ende convent wederkeeren soo de conventualen eer sij van ijper vertrocken ghewonne waren te doene tot dien dat oock den gardiaen vande selve minnebroeders die dan sijn sal bij hem ofte andere sal de abdesse t’couvent ende religieusen persoonen naer scouvents costume visiteren en corrigieren soo nochtans dat de abdesse t’convent persoonen ende clooster voorseijt ter visitatie correctie ende subjectie vanden minister vande provincie van vranckerijcke van nu voort gheensin[s] onderdanich sij sullen dat oock den gardiaen noch iemant

anders van wat staete digniteijt graet ordene conditie noch van wat apostolijcke brieven hij gheauctoriseert sij sal moghen d’winghen d’abdesse t’convent ende religieusen voorseijt tot ander maniere van leven ofte veranderinghe van habijten ofte ander lasten ende nieuwigheden bij gheender maniere maer sullen de abdesse ende convent in staete ende manieren van leven bij hemlieden loffelijck en eerelijck tot nu toe onderhouden conserveren ende ghedooghe[n] wijromme wij onsen beminden den abt van Zonnebeke int bisdom van doornicke den prost van S[in]te maertens tijper ende den officiael van therrenburgh bij dese apostolijcke brieven ghebieden dat sij oft twee ofte een van hemlieden te p[rese]nte letteren ende t’inhouden van dien daer ende alst noot wert begerte vande abdesse ende convent voorseijt openbaerelijck doen publiceren ende hemlieden dies voorseijt is met crachte bijstandt doen door onse aucthoriteijt in alle sijne pointen onderhouden de overhooreghe ende rebellanten met kerckelijcke sententie censuren penen ende ander behoorlijcke remedien alle appellatie te nieten doende dwinghen punieren daer toe oock ter hulpe nemende est noodt d’handt vande werelijcke justitie niet jeghenstonde de costitutie van saligher memorie bonifacius paus den 8.en onsen voorsaet daer ghestatueert is dat niemant buijtten sijnne stadt ofte bisdom dan in secker cause ende in die buijtten eenen daghvaert van sijnen bisdom te rechte sal moghen gheroepen sijn oft oock dat gheen juge bijden stoel van romen ghedeputeert buijtten stadt ofte bisdom van sijnde deputatie jeghen wien dat hij sal moghen presideren oft ander sijnne macht committeren oft oock van twee dachvaerden bij generaele consilie ghestatueert behouden dat buijtten drie dachvaerden niemant uijtten cracht van dese lettere[n]

te rechte bedrocken sij oock nietjeghenstande alle andere constitutien ende apostolijcke ordinantien bijder voorseijde clooster ende ordene eedt pauselijcke confirmatie oft andersins gheconfirmeert ende gheaucthoriseert statuten costumen privilegien gratien apostolijcke brieven in forme van brevis oock bij ons op de confirmatie van datter ghedaen is in ’t generael capitel vande minderbroeders te lions last ghehouden ende andersins der orden vande minderbroeders vande observanten voorseijdt ende hunnen oppersten wie sij sijn uijt onser properen wille ende goetduncken ende wel bedocht sijnde uijtter volle apostolijcke macht gegeven alwaert oock soo dat inde selve letteren expressel[ijck] gheschreven stonde dat de abdesse ende de religieusen des voorseijde clooster van S[in]te Claren vander inhouden der apostolijcke brieven in forme van desen breves privilegien ende gratien verlotinghen ofte verminderinghen bij hem oft ander procurerende metterdaet de sententie van verwatenisse ende ander daerinne geexpresseerde sententien censuren of de pene haerder clooster ende officie ghepriveert te sine soude gheweesen sijn ende bij dien der vercreghen derogatien niet en souden moghen ghebruijcken alwaert oock soo dat der selve derogatie en al heuren inhouden speciale ende expres van woorde te woorde ende niet bij generale clausure t’selve inhoudende mentie soude moeten ghemaeckt sijn oft ander speciale vorme ghehouden sijn t’inhouden van dien inde p[rese]nte voor te willen gheëxpresseert houden die selve andersins in heure macht blijvende te deser warf specialijck ende expresselijck afnemende alle contrarie zaken hoedanigh sij sijn of insghelijkcks den selven minister gardiaen ende oppersten of ander wij sij sijn ghemeene of bijsonder vander selver romsche stoel gheoorloft waere dat sij gheinterdiceert suspens ofte verwaten hoe t soude moghen sijn met eenighe apostolijcke brieven gheen vul ende

speciael van woorde te woorde mentie deser gratien maekende niemant van alle die leven salt gheorloft sijn dese letteren onse absolutie statut ordinant bevel maendaet derogatie te moghen breken ofte presumptueuselijck daer jeghen moghen gaen maer soo wie dat attempteren sal ende presumeren die moet weten dat hij inde indignatie des almoghende Godt S[in]te Pieter ende S[in]te paulus sijne apostelen sal verwerven ghegheven te rome te S[in]te Pieters int jaer der incarnatie ons heeren duijst vijf hondert ende eenen twintigh den 16.en calenden van [octo]bre ende onse pauselijckheijt dat neghenste jaer aldus gheteeckent f. a.[?] de herra Lezarius en[de?] cabredo ende op rugghe data in secreta apostolica

copie van seker bulle verleent aen het clooster van de rijcke claren gheseijt urbanisten tot ijper door Leo den 10.en waer bij den abt van Zonnebeke met den prost van S[in]te maerten tot ijper ende den officiaele van terruanen als protecteurs ende executeus Vanden inhoudt der selve bulle 1521