BRU-AGSB-Z-n1813
Algemene gegevens
Opmerkingen analytische datum: Het stuk is niet gedateerd. // Bijkomende dateringen: "Datum 26 maij anno 1593" (26/05/1593); "Datum … vigesima sexta maij anno 1593" (26/05/1593).Type: Statuten van abt Carolus Boisot voor de abdij van Zonnebeke
Beschrijving: Statuten voor de abdij van Zonnebeke, volgens de Regel van Augustinus, opgesteld door abt Carolus Boisot, goedgekeurd door bisschop Antonius de Hennyn van Ieper, en unaniem geaccepteerd door de religieuzen van de abdij.
Tekst
[VOORLOPIG]WEGENS TECHNISCHE BEPERKINGEN VINDT U HIER ENKEL HET EERSTE DEEL VAN DE TRANSCRIPTIE; VOOR HET TWEEDE DEEL, ZIE
+
Ordinationes ac Statuta ad Regulam S[ancti] Augustini per S[umme?] R[everendum] D[ominum] Carolum Boisot Abbatem ac Toparcham So[n]nebecanum facta a R[everen]d[is]s[i]mo D[omino] D[omino] Antonio de Hennyn Iprensium Episcopo approbata et a Religiosis eiusdem monasterij vnanimi consensu acceptata
Proemium
Quoniam sacra nos exhortatur scriptura semper ARRE et sine intermissione nun- quam deficere, laudare Deum laudare Dominum, quia potissimum ad hoc creati sunt homines, et ad hoc nati in hunc mundum venerunt, vt hic incipiant et discant in terris quod continuaturi sunt in eternum in celis. Vnde REQUENS Propheta miseri- cordius Domini in eternum cantabo. Et beati qui habitant in domo tua Domine in- secula seculorum laudabunt te Quare cum omni reuerentia, attentione, ardentia cordis affectu et allacritate officium diuinum (in quo Dei laudes continentur, imo ipse Deus presens est, videlicet in sanctissimo Eucharistie Sacramento, VERE realiter et substantialiter, vbi iam non immolatur sanguis HIRCORIAM et taurorum sed pretiosissimus sanguis qui effusus est in ara crucis, vbi etiam Deipara virgo Maria, vbi omnes Angeli et Archangeli nouemque Angelorum chori cum omnibus sanctis AUIDISSIME orationes et laudes nostras intuentur et expertant) celebra- re et peragere debemus, et nec viribus nec viribus parcere iuxta diuum Ber- nardus, sed Angelicis spiritibus nos pro fragilitatis nostre module, incessanter Deum laudantibus confirmare. Nihil namq[ue] in terris nobis sic representat cele- stis habitaculi statum vt feruor spirituum Deum collaudantium Angeli terrestres su- mus nos maxime ecclesiastici et Religiosi viri, proinde quod Angeli in celis, hoc nos agere debemus in terris feruor autem Deum laudandi et orandi consistit in vera cordis attentione, mentis deuotione, vocis plena expressione, decent deinque et humili corporis gestu, nam si secundum doctrinam P. ... Augustini talem vbique MARIAM modestiam et grauitatem seruare debemus vt in nullis nostris moribus ac motibus aliquid commitamus quod cuiusquam possit offendere aspectum, hoc maxime in tem- plo Dei memores semper magnitudinis, potentie ac maiestatis eius quem alloqui- mur, studiosissime obseruare monemur, vt igitur speciosa laus nostra esse valeat, vt oratio grata Deo nostro IUCUNDA... fiat et DECERA laudatio, studebunt Religiosi attentissime ea que infra de officio diuino scribuntur, sepissime legere et AR...TISSIME executioni mandare
Statutum Primum Quomodo Religiosi se habere debeant in Templo et officio diuino
Regula Orationibus instate, horis et temporibus constitutis, psalmis et hymnis cum ora- tis deum, hoc versetur in corde quod prefertur in voce etc. Nolite cantare nisi quod legitis esse cantandum: quod autem non ita scriptum est vt cantetur non cantetur In oratorio nemo aliquid agat nisi ad quod factum est vnde et nomen acce- pit, vt B...FERRE aliquo etiam preter horas constitutas si eis vacat orare voluerint non eis sint impedimento, qui ibi aliquid agendum putauerint Sacra scriptura Seruite domino in timore, et exultate ei cum tremore, psl. 2
[nr. 1813] [consurge]
consurge, laude in nocte, in principio vigaliarum. Media nocte surgebam ad confitendum tibi. Septies in die laudem dixi tibi super iudicia institue tue Ante orationem prepara animam tuam et noli esse quasi homo qui tentas deum cantantes et psallentes in cordibus vestris dei. Populus hic labijs me honorat, cor autem eorum longe est a me. Appropinquat populus iste ore suo et labijs suis glrificat me, cor autem eius longe est a me. Leuemus corda nostra cum manibus ad Dominum in celes Maledictus qui facit opus domini fraudulenter. Cum videro quampiam non amantem orandi studium nec huius rei feruida vehe- mentia cura teneri continuo mihi malam est eum nihil eg...gae dotis in animo possidere. Nihil igitur tam cure et cordi Abbati et Religiosis esse debet quam vt officium diuinam siue canonicum omni cum decentia et veneratione statutis suis hris et temporibus peragatur, quapropter singulis officijs certe statuuntur hore Officio matutino hora quarta matutina, cui proponitor primus pulsus ad medium quarte Officio prime medium septime immediate post meditationem, cui subsequetur primum sa- crum de domina, nisi ista hora alterius misse sit obligatio. Officio tertie hora nona immediate ante summum sacrum, cui proponitur primus pul- sus ad medium none officio sexte post summum sacrum. Officio none immediate post prandium. Notandum tamen quod diebus ... tertia subiungatur prime, et sexta ante summum sacrum decantetur, nona post summum sacrum: In quadragesima vere nona sexte addatur ante summum sacrum similiter quando due misse cantande sunt prima est de festo, seu de quo factum est officium que magis solemnis est, que fit immediate post primam: secunda de tempore, que fit hora ordinaria summi sa- cri, que est hora nona quando non est iemnium, diebus vero ieiunij medium deci- mo. Officium vesperarum decantabitur Dominicis et festiuis diebus hora secunda: feria- libus estiuo tempore hora quarta, p...misso primo pulsu media hora ante Hyema- li vero a festo omnium sanctorum vsque ad dominicam primam quadragesime ad me- dium quarte. Officium completorij cantabitur hora sexta immediate ante equam Tempore vero quadragesimali, quando vespere fiunt ante prandium cantabitur post prandium hora quarta, premisso primo pulsu ad medium; quibus etiam diebus hora sexta vesper- tina legetur officium paruum D. virginis sequentis diei si sit legendum, vel offi- cium defunctorum, aut psalmi graduales, vel septem psalmi cum lijtanijs, hoc modo: si feria secunda non occurrat officium nonem lectionum, officium B[eate] Marie legetur ante matutinas et officium defunctorum vesperi hora sexta: si autem illa hora fuerit impedita ratione sequentis ferie per officium B[eate] Marie adiungetur officium defunctorum completorie eiusdem dieu feria vero quarta et sexta quando sequenti die officium est feriale psalmi graduales et penitentiales legentur tempore per breuiarium ordinato. Si vero sequenti die officium fuerit nouem lectionem pretacta officia legentur hora sexta pomeridiana. Quod si nihil horum legendum sit, legetur punctum passionis Domini, quod meditabimur vsque ad medium septime
[nr. 1813 02] [modum]
modum dandi signum aut pulsandi campanam, quere infra in statutis de sacra... et sacrista. Cumque itaque vltimum dabitur signum ad officium, vbicumque fuerint Religiosi etiam officiarij, omnibus omissis et postpolitis ad chorum studiose et alacriter properare satagent, cogitantes et intra se dicentes cum Regibus sancti, hoc sig- num magni Regis est damus et queramus eum. ...inde nullus Religiosorum ab officio diuino, diuino sine noctoruno sine Abbatis consensu abesse plumat. Si quis tamen legittime et necessaria ex causa impeditus veniam absentandi nequiuerit petere, Abbati aut Priori necessi- tatem cause prima opportunitate declarabit, et vt alijs etiam innotescat; si eis ita consultum fuerit, in proximo culparum capitulo dandem coram omnibus renouabit Infra diuinum officium nullus nisi accepta venia exibit. Infra cantica vero Te deum Benedictus, Magnificat, Nunc dimittis, vti et infra lectiones matutinales, Oratio- nes, Epistolam, Euangelium, Sanctus, Agnus, infra preces et prostrationes, infra antiphonas B[eate] Marie vl. salue regina aut similes sine vrgente et premente ne- cessitate nemo exibit, imo nec e subsellijs se nouebit. Pausas siue respirationes in psalmis et alio canta annotatas acuratissime Religi- osi obseruabunt, omnem leuitatem et precipitationem deuitantes, debitam et oratio- ni congruam grauitatem sertabuntur; singula verba distincte et clare pronunciabunt festa solemnia et duplicia gratuus et paulo altius cantando et tractius a semi- duplicibus et simplicibus distinguent, omnem tamen vociferationem relinquent vt cantus grauitatem redoleat et populo deuotionem excitet. Officio nihil addent vel diminuent, nec quid notabile mutabunt, sed quod direc- torium proscribit et rubrica, simpliciter exequentur. Officium ad quod assignati fuerint a Cantore promptissime peragent, cantanda quam diligentissime prouidebunt. Negligentiones in prouidendo inuneti, negligentiam in culpa- rum capitulo recognoscent, cantorem aut succentorem nemo corriget aut intertur- babit nisi Abbas aut Prior. Stabunt Religiosi in choro cum motu et reuerentiam psallentes nomini Domini al- tissimi, integre collecti, ac Deo firmiter intenti, oculos ita custodient et cosibebunt ne sibi ipsis distractionis occasionem probeant/perbeant, manus et cetera memera ab omnis inquietudine et motu superfluo continebunt ne se vel alios a vera attentio- ne et deuotione deturbent. Tibias aut pedes non nimis extendent aut cancell- abunt, vt nihil omnino in Religiosis reperiatur quod cuiusquam offendat aspectum aut quod eorum non decent sanctitatem.
Statutum Secundum De statione, inclinatione, Sessione et prostratione
Sacra Scriptura Oratio humilantis se nubes penetrabit. Stationes, inclinations, prostrationes cum omni humilitate Religiosi exacte obseruabunt parvi[?] infra proscribuntur. Torpentia enim corda harum obseruatione excitantur et ad meritum non exiguum computantur. Cantantes Domine labia signo crucis labia signabunt Ad Deus in adiutorium ordinaria cruce se signabunt, et vultibus ad altare versis cuncti stabunt
[nr. 1813 03] [ad gloria]
Ad Gloria Patri, vsque ad sicut erat profunde sine vllo cubitarium innixu Choro sibis mutuo obuerse inclinabunt. Ad primam orationem ante epistolam in summo sacro, et primam post communionem et ad singulas orationes horarum canonicarum et vl- timos rythmos hymnorum. Item ad adoramus te, ad gratias agimus tibi, ad sus- cipe deprecationem nostram in gloria in Excelsis. Jntroitum misse Kirie eleison, Gloria in excelsis choro sibi mutuo obuerso canta- bunt. Dum autem sacrificans gloria in excelsis intonat, vertent vultus suos ad altare donec cantor presequatur et in terra. Dum canitur Epistola, gra- duale siue tractus aut alleluia sedebunt. Dum vero Euangelium, Prefatio, Pater noster: item secunde et tertie antiones stabunt vultibus ad altare veriis: credo, sanctus et Agnus choro siti multuo obuerso. Ad alleluia, veni Sante Spiribus et ad vltimum versum tractus Domine non secundum peccata, flectent genua ad chorum verso: eodem modo facient omnes genuflectiones, excepta ea qua adoramus in eleuatione et sumptione corporis et sanguinis domini. Ad initium Pater noster omnes simul surgent stantesque permanebunt vultibus versis ad altare vsque ad agnus dej. Cum pronunciantur venerabilia nomina Jesus, Maria, corpus et sanguis Domini, virginis vterum et his similia, aut nomen sancti CUIUS eo die fe- stum colitur capite pauxillum ad altare verso et inclinato reuerentiam facient. Preces minores in prima et completorio in semiduplicibus festis et infra octauas stantes decantabunt: maiores vero quandocuncque cantantur genibus flexis: ad primas orationes ante Epistolam et post communionem in sacro: Jtem ad Pater noster, simbolum apostolorum que dicuntur sub initium et finem ho- rarum canonicarum etiam genua flectent tempore quadragesime et quoties ma- iores preces dicuntur. Antiphonas deipare Virginis videlicet salue Regina aut similies choro sibi mutuo obuerso flexis genibus legent aut cantabunt, exceptis sabathinis et Dominicis diebus, ad antiphonam tamen Regina celi semper stabunt. Infra missam nullus Religiosorum librum habebit ad studendum, sed ad oran- dum aut Rosarium B[eatae] Marie quibus tamen non ita intendet vt quod agere debet omittat. Dum canunt aut legunt officium canonicum alterius psalmis et alterno choro sedebunt. Ad cantica Benedictus, Magnificat, Nunc dimittis, Te Deum semper stabunt: ad versum Te ergo quesumus genua flectent. Ad psalmum Laudate Dominum omnes gentes vt ad omnes hymnos et capitula et responsoria parua horarum canonicarum stabunt. Ad responsoria in matutinis et ad lectiones sedebunt: cantor tamen responsoria intonans stabit, vti et ille qui dat benedictiones ad lectiones. Qui soli aliquid intonanti idem facient. Qui soli canunt aut bini Gloria Patri, ante et post inclinabunt: idem faciet hebdo- mina supra dicta Jesus etc[etera] soli cantantes non omittent sicut nec bini
[nr. 1813 04] [benedictionem]
Benedictionem petens non inclinabit se, sed ante et post, nec folia interea dum benedictionem accipit voluet, nec lucernum aut quiduis alius manu tenebit, sed manus consertas et complicatas habent. Lectiones a iunioribus ad seniores ascendendo canentur, sic tamen vt Euangelium a Diacono si sit, alias a sacerdote canatur. In duplicibus prime et secunde classis a senioribus, sic vt vltima veniat ad Abbatem cum eius officium fuerit alias ad Priorem. Lectiones cantabunt viua voce et intelligibili, distincte et ductim vt ab omnibus bene intelligi quea...t, nec statim accepta benedictione inci- pient, sed tantisper expectabunt donec strepitus residentium conquieturat... Qui lectionem legit aut canit versum responsem etiam cantabit: sed si duplex fue- rit festum cum socio a dextris sibi pro...mo. Ad gradum sanctuarij euntes cantaturi si bini sic sese, loco monere ...rabunt vt simul eo perueniant et simul inclinent, non ante ipsum pulpitum sed a lateribus, benedictio tamen petitur ante ipsum pulpitum manibus coniunctis et facie paululum versa ad eum qui benedicturis est, benedictio autem a stante et aperto capite datur, a lectione ad firmas rediens ad latus iterum inclinabit si quisquam quempiam per transire debent, facta reurentia non a ego sed a fronte pertransibit. Abbatem tamen aut etiam Priorem nullus quoque modo pertransibit. Canebunt etiam ne nouus tempestiue aut nimis sere ad cantandum egrediantur frimas. Quando quis officio incepto chorum ingreditur ad remotionem sanctuarij gradum subsistet et imagini crucifixi siue alteri maiori, solita inclinatione reuerentia fac- ta strepitum pede faciens et capite paululum inclinato versus Abbatem, Priorem aut ...iesidem veniam accipiet, sicque famis petet et genua flectens crucem polli- ce formatam supra formam exosculabitur, deinde surgens cum alijs cantabit Ingressus dum Deus in adiutorium aut gloria Patri canitur vsque ad sicut erat ad dictum gradum sanctuarij manebit: si vero intret dum canticum aliquod ca- nitur, videlicet Benedictus, Magnificat, Nunc dimittis, Te Deum postremus in suo choro quo vsque sicut erat canitur manebit. Cantando vero errans digito pauimentum tangens veniam petet sue negligen- tie, si soli vel bini errauerint, absolute eo quod canunt idem facient. Nota- biliorem errorem aut negligentiam faciens, culpam in capitulo culparum confi- tebitur. Qui quando inclinandum est inclinare negligit aut dum standum non stat at dum sedendum non sedet vel aliud faciendum non facit nisi ab alio monitus etiam digito pauimentum tangens distractionis sue veniam accipiet. Cum quis librum candelam, candelabrum aut aliud quiduis cadere permittit, aut strepitum ali- quem notabilem facit, flexis genibus formam exosculando confusionis culpam ag- noscet. Prestet ceremonias proprias Hoc statuto contentas, seriabimus ceremonias seu rubricas, Pontificalis, Missalis, Breuiarij et ceremonialis Romani, modo his non contraueniant.
[nr. 1813 05] [Statutum tertium]
Statutum Tertium. De Officiantibus et inprimis de Officijs Abbatie
dies quibus officiatur Abbas sunt Epiphanie Domini Purificationis B[eate] Marie Annuntiationis B[eate] Marie Iouis, veneris et Sabbathi sancti Pasche Ascensio- nis Domini Pentecostes Corporis Christi S[ancti] Ioannis baptiste Petri et Pauli Apostolorum Visitationis B[eate] marie Dedicationis Ecclesie Assumptionis B[eate] Marie S[ancti] P[atris] Augustini Natiuitatis B[eate] Marie festum principale Rosarij 1.a Domini octobris Omnium Sanctorum conceptionis B[eate] Marie Natiuitatis domini Officiatur etiam Abbas in vestitione et Professione Religiosorum et exequijs ipsorum? etiam in quatuor solemnioribus anniuersarijs que fiunt pro defunctis fundato- ribus benefactoribus Abbatibus et Religiosis Ritus et ceremonie ex Missali et Pontificali Romano petentur
Statutum Quartum De officijs Prioris
Dies quibus officiatur Prior sunt circumcisionis Domini Matthie Apostoli secunde Translationis s[ancti] p[atris] Augustini Dominica palmarum feria 2.a et 3.a et Octaua Pasche Marci Euangeliste Philippi et Jacobi Apostolorum Inuen- tionis S[anctae] Crucis S[anctae] Monice Conuersionis S[ancti] P[atris] Augustini feria 2.a et 3.a Pente- costes Dominica S[anctissimae] Trinitatis Octaua corporis Christi Octaua Dedicationis Eccle- sie Jacobi Apostoli S[ancti] Laurentij Octaua Assumptionis B[eate] marie Bartholomei Apostoli Octaua S[ancti] P[atris] Augustini Matthei Apostoli Dedicationis S[ancti] Michaelis Archangeli Prime Translationis S[ancti] P[atris] Augustini Luce Euangeliste Simonis et Jude Apostolorum Octaua Omnium sanctorum Martini Pontificis An- dree Apostoli Thome Apostoli Stephani protomartiris Ioannis Apostoli et Euangeliste Officiatur etiam Prior in ceteris octo anniuersarijs solemnibus
Statutum Quintum De hebdomario et eius Officio
Officium hebdomarij transit per hebdomadam de choro ad chorum incipitque a ves- peris sabbathi inclusiue. Officio hebdomadam fung...tur omnes sacerdotes a seniore incipiendo vsque ad iu- niorem et inde iterum ad seniorem, excipitur Prior nisi sacerdotum paucitas aliud exigat. Officium igitur hebdomadarij est decantare summum sacrum aut canentem cum Abbatis aut Prioris consensu si legittime impeditus fuerit substituere. Item singulas horas canonicas inchoare, capitula, orationes, pre- ces et Antiphonas ad magnificat, benedictus et nunc dimittis percinere, benedicti- ones ad lectiones in matutinis dare; ceteris benedictiones in fine prime completo- rij confessionem generalem et absolutionem fidelium et deus det nobis suam pacem, Abbati si presens fuerit cedet, alias Priori Idem faciet in gratiarum actione post refectiones. Item officium eius est mense benedicere et lectori benedictionem dare [doorstreept: nisi Abbas presens fuerit] Benedictiones mense et gratiarum actiones peten- tur ex breuiario Romano Hebdomadarii absente officio eius fungetur immediate eum sequens in eodem choro nisi alium expresse rogauerit quod semper quando fieri poterit facere conabitur.
[06]
Hebdomadario sacrum canenti in duplicibus et semiduplicibus, ministrant diaconis et subdiaconis cum dalmaticis, in simplicibus diaconus Solus cum dalmatica vti etiam in ferialibus. In anniuersarijs solemnibus et exequijs vti et in presentia fu- neris duo cum dalmaticis. Hebdomadarius chorum egreditur ad se induendum ad se- cundum psalmum hore que percinitur summi sacro diaconus et subdiaconus et succinctor ad tertium psalmum Accoliti vero ad orationem Quotidie per annum missa prime fiet per sacerdotem a cantore ad hoc de- stinatum immediate post primam pro fundatoribus et benefactoribus monasterij defunctis Quando non fuerint diaconi aut subdiaconi iuniores sacerdotes vices eorum in ministerio altaris supplebunt.
Statutum sextum De Versiculare.
Officium versicularij est antiphonas ad primam et ceteras paruas horas vti ad completorium versus ad matutinum et ad laudes post hymnes et commemorationes sanctorum cantare hoc obseruato, vt in singulis nocturnis versus canat cum cau- da suo loco stans. Item cum cauda canit versum vltimum responsoriorum paruarum horarum, vti et primos versus et vltimos laudum et vesperarum versicularij etiam est martijrologium et lectionem breuem ad primam et competorium cane- re. Item nomina defunctorum siue in capitulo siue in Refectorio denunciare Cure etiam illi esse debet vt ea que cantanda habet bene et tempestiue proui- deat. In duplicibus festis concentorem habebit chori aduersi, cum quo in medio chori ad pulpitum, siue ad gradum sanctuarij versus cantabit versicularius hebdo- madam suam cmplet cum hebdomadario, qua completa Accolitum et succinctorem aget per sequentem hebdomadam. Si versiculario propter festum duplex subsidio esse debent tunc vicem succinctoris sacrista supplebit. Succinctoris autem officium est sacerdoti summum sacrum cantatius[?] et ministris in sacrario seruire Accolijti ijsdem in altaris ea propter ad altare ei continuo manendum est
Statutum septimum De Cantore et Succentore.
Cantoris est officiantes et officia per tota hebdomada diligenter et accurate in tabula (ad quam omnibus Religiosis petere debet accessus) annotare quapropter rubricas curiose prouidebit. Officium etiam eius est Religiosos ad ea que cantare debent tempestiue promonere Item officium eius est psalmorum in suo choro tonum preire; sed ne equo altio aut submissius, antiphonas post psalmos etiam resumere, hymnos, cantica, respon- soria ad matutinam, introitum misse Kijrie Eleison, graduale, Aleluia, Tractum offertorium, sanctu, agnus et similia, hec tamen omnia cum debita grauitate Dum Cantor hebdomadarius fuerit immediate eum sequens officium eius sup- plebit, nisi Abbas aut Prior alium substituerit. Cantoris ... est omnem operum dare vt diuinum officium semper cum decenti grauitate fiat, et vt pro dierum solemnitate grauius et deuotius decantetur seruata semper rationabili moderatione succenter idem faciet in suo choro quod cantor in alio In duplicibus prime et secunde classis simul in medio chori induti
[07] [pluuialibus]
pluuialibus cantant: succentor tamen curam tabule non habet nisi ab Abbate speciatim illi iniungatur alias cantore deficiente ius tabule notande ad Priorem spectat
Statutum octauum De custode sacrarij siue sacrista
Sacrista ab Abbate claues accipit et cum clauibus curam et custodiam omnium que in templo et sacrario sunt eaque ad numerum et certam notam minarum calices, corporalia, mappas, lintea omnia, vesses sacras, libros et similia, de quibus omnibus Abbati aut Priori exactam rationem cum requisitur fuerit reddere debebit. Quapropter Abbas sibi omnium notam et inuentarium reser- uabit vt sciat quorum rationem accipere debeat. Diligenter igitur sacrista cure sue commissa seruare studebit et sepe eadem recensebit, me quid forte vel desit vel aliquam corruptionem contrahat: si que in sacris vestibus aut in ceteris que ad Ecclesie siue altaris ministerium pertinent, atteri vel frangi perceperit Priori indicabit vt tempestiue reparari curet. Omnia queque nitida seruari studebit et immunda et sordida tempori lauari faciet. Sacras vestes plane attritas et ad diuinum officium inutiles in profanum vsum non applicabit sed cum Prioris consilio comburet et cine- res inde collectos sacro loco recondet. Quoties abluenda sunt corporalia, purgatoria aut calices, si sacrista sa- cerdos aut in sacris fuerit, ipse prius in vase nitido aliquo abluit? et pri- mam secundamque ablutionem in pscinam aut cemeterium effundet priusquam alicui lauanda tradat sacrista etiam tempestiue curabit oleum, cereos, can- delas pro Ecclesia necessaria, que postea distribuet en conseruabit. Curare etiam debet vt die noctuque pro venerabili sacramento arderit lampas Notandum calices fieri debere ex puro argento vel ad minimum eorum cuppa, vt corporalia ex purissima et mundissima sint sindone, nihil operis intexti in medio habentia similia sint purgatoria et lintea quibus calices et digiti sacrificantium terguntur. Ornamentorum varietas secundum vsum Romanum quantum fieri poterit seruabitur. Vt etiam sacrista numerum et modum in cereis apponendis et attendendis certum habeat secundum celebritates festarum hec que sequuntur diligenter aduertet. Solemnioribus itaque festiuitatibus prime Classis in quibus officiatur Abbas in vtrisque vesperis matutinis et missa maiori sex cerei accendentur. In officijs autem secun- de classis in quibus officiatur Prior quatuor cerei, quod etiam obseruabitur in sacro venerabilis Sacramenti quod diebus iouis ad populi deuotionem augendam fieri con- sueuit. festiuitatibus prime et secunde classis accendantur in missa maiori etiam duo interticia paulo ante canonem que extinguuntur post communionem: diebus etiam illis deferruntur duo cerei ab accolijtis, festis autem duplicibus, semiduplicibus et ad missam quotidianam duo tantum cerei accenduntur. In vesperis et matuti- nis ferialibus vnus cereus accensus in medio altaris colloctatur Ad primam mi- ssam que hyeme ante dien dicitur due etiam cebatie candele apponi poterunt. In supplicationibus vbi defertur venerabile sacramentum duo vt minimum semper preteruntur interticia.
[08] [si Episc.]
Si Episcopum in monasterio celebrare contigerit quatuor accenduntur cerei totidem si Abbatem, Prepositum aut decanum metropolitane aut cathedralis Ecclesie. Ignotum et vagum sacerdotem, sine bono et fide digno testimonio ad sacrificandum non admittat sacrista sine Abbatis aut Prioris consilio aut consensu Cano- nes quoque ad incensandum dum opus fuerit semper paratos habeat hostias vinum aquam et cetera ad sacrificium misse necessaria vt incorrupta sint et integra accu- ratissime curabit chorum et sacrarium onundabit et verret quoties opus fuerit ad quod collegas a Priore aut iuniorum directore in subsidium petet: fe- nestras et angulos ab aranearum telis m...ndos seruare studebit. Die ac nocte tempora diuino officio destinata in pulsando et signo dando exacte ob- seruabit, non enim conceditur illi, imo nec Priori horas diuino officio prestitutas sine Abbatis consilio et consensu immutare. Ad matutinum et ad ho- ram que maiorem missam precedit vti ad vesperis bina signa dabit. Ante pri- mum signum matutinarum ter modicus pulsus fiet vt Religiosi eo moniti in in- carnationis dominice misterium ter Aue Maria dicant idem facient in pran- dio et vesperi. Obseruabit uniuersim sacrista vt inter primum et secundum signum medie hore interstitium intercedat. In festis prime et secunde classis et in omnibus duplicibus trinus fit pulsus cum interstitio vnius quadrantis inter singulos. Ad primam vero et completorium vnicus tantum datur pulsus. Curabit etiam sacrista vt quotidie vbi copia sacerdotum permiserit, hoc est vbi septem fuerint sacerdotes infra Abbatem subsequentia fiant sacra, vnum pro fundatoribus et benefactoribus monasterij defunctis, secundum pro Abbatibus et fratribus et parentibus eorum et consanguineis, tertium pro benefacto- ribus et parentibus et amixis viuis, quartum pro pace et prosperitate Ecclesie, summum sacrum fit semper pro omnibus viuis atque defunctis si quando quis Religiosus in hisce se difficilem reddiderit Abbati aut Priori modeste indicare de- bebit. Notandum tamen sufficere vt intentio sacrificantis sit pro ijs sacrifici- um offerre. Canebit etiam sacrista ne quampiam Religiosorum sine Abbatis aut Prioris ex- presse consensu per Ecclesiam egredi aut ingardi[?] permittat sub pena grauioris culpe. jdem intelligendum de secularibus tam domesticis quam extraneis.
Statutum noum De confessione et communione Religiosorum non sacerdotum
Religiosis non sacerdotibus communionis dies erunt alterne dominice: in ad- euntu et quadragesima singule. Jtem festa Natiuitatis circumcisionis et Epi- phanie Domini et omnia festa deipare virginis. Jtem festa Pasche Ascensio- nis domini, Pentecostes, Venerabilis sacramenti, sancti Joannis baptiste sanctorum Petri et Pauli Apostolorum, sancti P[atris] Augustini et Matris illius s[anctae] Monice Patroni Ecclesie et eiusdem dedicationis Diaconis et subdiaconis actualiter sacrificant... ministrantibus dominice et dies festi communionis dies sunt: confidentur autem vt minimum singulis diebus dominicis Confessarijs ab Abbate ordinatis. Notandum quod in die cene domini non tantum non sacerdotes sed etiam sacerdotes stola induti de manu Abbatis communionem accipiant. Itaque vt digne et cum
[09] [animarum]
animarum fructu, sacramentorum verum effectum consequi valeant preparationes condignas facere conatuntur, desumentes orationes preparatorias ex paradiso precum Fr[atris] Ludouici granatensis per michaelem ab isselt scriptas cap. 5. paradisi precem continentes orationes ante et post confessionem et communionem ea propter etiam sin- gulari obseruatione silentij et animi recollectione totum illum diem precedentem pera- gere vnice studebunt.
Statutum decimam De Confessarijs Religiosorum et casibus reseruatis
Confessarij boni, pondentes, beneuoli Religiosi... ab Abbate instituentur, qui palam et occulte veluti perti[?] medici vulnera malarum consuetudinum medicari valeant ea propter curabunt confessarij pro viribus, morborum secreta rimari et emplastra salubria egrotis moribus applicare, memores se moraliter officia sacerdotum leui- tici generis gerere, proinde in cognoscendis lepris vitiorum et in docendo, ac pro ta- libus curandis deo in vera religione varia virtutum offerre sacrificia satagent nam quia facilius est destruere quam construere, peccare quam virtuose agere, descendere quam ascendere: ita confessarius qui in vere pietatis scopum non collimat, siue qui morum emendationi et reformationi non ex corde afficitur plus die vno destinet quam decem boni pari tempore edificare valeant. Casus reseruatos indicat Clementis octaui decretum datum 26 maij anno 1593 quod hic sequitur.
Decretum Sanctissimi Domini nostri clementis octaui supra casuum reseruatione ab omnibus Regularium superioribus obseruandum. Sanctissimus Dominus noster qui iam pridem accurale perpendit ac reipsa comperit quod reseruatio facultatis absoluendi Religiosos penitentes a quibusdam peccatis gra- ioribus nisi superiores admodum pendenter et moderate illa vtantur non- nullos infirmiores qui interdum superiori suo conscientie maculas detegere fermi- dant, adducere posset in eterne damnationis periculum, et spiritualijs remedij de- sprationem; vt siue malo sua sanctitas oportune prospiceret, decreuit vt nemo Regularium superiorum, peccatorum absolutiones sibi reseruet, exceptis ijs que hic sequuntur, aut omnibus aut eorum aliquibus pro vt subditorum vtilitati ex- pedire prudenter in domeino iudicauerint. 1. veneficia, incantationes, sortilegia. 2. apostasia a Religione, siue habitu dimisso siue retento quando eo peruenerit vt extra septa monasterij seu conuentus fiat egressio. 3. Nocturna ac furtiua e monasterio seu conuentu egressio, etiam animo non aposta- tandi facta. 4. Proprietas contra votum paupertatis que sit peccatum mortale. 5. Lapsus carnis voluntarius opere consummatus. 6. Occisio aut vulneratio ceu grauis percussio cuiuscumque persone 7. Malitiosum impedimentum aut retardatio aut apartu litterarum a superioribus ad inferiores et ab inferioribus ad superiores. 8. Iuramentum falsum in iuditio regulari seu legittimo. 9. Procuratio, auxilium seu consilium ad aborsum faciendum post animatum fetum etiam effectu non locuto
[10] [falsificatio]
10. Falsificatio manus aut sigilli officialium monasterij ceu conuentus. 11. Furtum de rebus monasterij ceu conuentus in quantitate que sit peccatum mortale. Hoc fuit a Pontifice declaratum debere intellegi etiam de rebus particularibus ad alienius fratris particularis vsum concessis, et Nauarrus in summa restrinxit huiusmodi materiam peccati mortalis ad duos Carolinos. Si qua aliud preterea peccatum graue, pro Religionis conseruatione aut pro conscientie puritate reseruandum induabitur id non aliter fiat quam generalis capituli in toto ordine aut prouincialis in prouincia, matura discussione et consensu. Non liceat superioribus regularium subditorum confessiones audire nisi quando peccatum aliquam reseruatum admiserunt aut ipsimet subditj sponte et motu pro- prio, id ab ijs petierint. Superiores in singulis domibus deputent duos aut tres vel plures confessarios, pro subditorum numero maiori vel minori: hique sint docti, prudentes ac charita- te predicti, qui a non reseruatis eos absoluant et quibus etiam reseruatorum ab- solutio commitatur, quando casus occurrerit, in quo eam debere committi ipse in primis confessarius indicauerit. Tam superiores pro tempore existentes quam confe- ssarij qui postea ad superioritatis gradum fuerint promoti, cauerint diligentissime ne ea notitia, quam de aliorum peccatis in confessione habuerunt ad exteriorem gu- bernationem vtantur. Licebit autem superioribus determinare penitentias graties quibusdam peccatis etiam non reseruatis, a confessarijs imponendas, que subditos ab huiusmodi per- petrandis cohibere possunt: atque ita per quoscumque Regularium superiores quicunque illi sint obseruari mandauit non obstantibus constitutionibus et ordinationibus Apostolicis ac cuiuscumque concilij etiam generalis decretis, nec non consuetudinibus etiam ab immorabili tempore obseruatis, aut regulis in generalibus ceu pro- uincialibus capitulis editis, statutis et constitutionibus quibuscumque quorum teno- res hic pro expressis haberi voluit, ceterisque in contrarium facientibus quibuscumque Datum Rome apud S[anctum] Petrum vigesima sexta maij anno 1593
Statutum vndesimum De Communione et extrema vnctione infirmorum et sepultura defunctorum
Religiosis infirmis tempestiue administrabitur sacra communie et extrema vnc- tio ab Abbate aut Priore ritibus et ceremonijs petendis ex pastorali Romano sepultura et exequie ab Abbate vt supra dictum est etiam celebrantur: latius de hisce in statuto de Jnfirmario infra
Statutum Duodecimum De precibus pro defunctis faciendis.
Preter preces in pastorali prescriptas dicentur a singulis sacerdotibus septem sacra a non sacerdotibus totidem officia defunctorum; si quis conuersus fuerit, siue ... Laicus vt vocant qui legere non norit septem rosarijs B. marie compensabit Insuper dicetur triginta continuis diebus pro anima defuncti vnum sacram succe- ssiue sibi succedentibus. Omnes etiam Religiosi desciplinam semel facient semelque ie...- nabunt.
[11] [quo primacijs]
Pro defunctis primarijs fundatoribus fient octo particularia anniuersaria. Primum pro D[omino] fulpoldo de Loppinis et xvore eius Ramburga primis funda- toribus monasterij sonnebecani qui tres canonicos in villa nominata sonnebeke statuerunt. Secundum pro Domino Theobaldo Castellano Iprensi filio Fulpoldi qui prefatum nu- merum canonicorum ad septem auxit. Tertium pro Domino Adamo de Paschendale filio Theobaldi Castellani Iprensis Quartum pro Domino Thoma de Lampernesse. Quintum pro Domino Henrico de Borgondia, vxore eius ac filio milone Sextum pro Guilijelmo schauin Burgesio de Ipra et vxore eius Septimum pro Gertrude Moriane quondam Comitissa serere Philippi Comitis flandrie ac alijs fundatoribus et benefactoribus. Octauum pro Margareta vxore Balduini comitis flandrie, ac alijs fundatoribus et benefactoribus.
Fient etiam pro omnibus simul sumptis quotannis quatuor solemnia anniuersaria cum vigilijs et missa ab Abbate decantanda; idque post octauas Epiphanie, Pasche, vene- rabilis sacramenti et Assumptionis B[eate] Marie In quadragesima legemus officium defunctorum secundum rubricas breuiarij et ordinationes seu declarationes statuti primi Catalogus fundatorum Benefactorum Abbatum Religiosorum et eorum parentum acu- rate a sacrista describentur in quo annis mensis dies obitus cuiusque quantum fie- ri poterit contineatur: qui cathalogus in cursiuo monasterij fideliter custodietur, indeque prometur dum alicuius defuncti non ... inscribendum fuerit. Huius copiam sibi retine- bit sacrista vt dum necesse fuerit, in capitulo legi possit. Quod ad externos Religi- osos attinet, eiusdem tamen ordinis curabit sacrista dici vnum sacrum. Pro illis vero qui sunt alius ordinis, commemorationem in primo sacro scedule vero quibus ob... denunciantur in capitulo ante refectionem et consuetis orationibus que pro de- functis ibidem habentur, proponetur oratio defuncto propria, inde in sacrario reponen- tur, vt singuli pro sua deuotione animam sibi commendatam habeant.
Caput Secundum Statutum vnicum. De meditatione et quotidiano examine conscientiae
Regula. Hoc quod profertur in voce versetur in corde.
Sacra scriptura Meditabor in mandatis tuis que dilexi. Psallam spiritu psallam et mente. Cum nihil homini magis ad spiritualem prefectum conducat et necessarium sit, cumque nihil fructuosius accidere possit ei, qui quotidie in varia dilabitur peccata quam quotidie conscientiam suam diligenti scrutauo sic discutere vt cognoscat videntque quasi in speculo, quid opere, quid verbo, quid cogitatione, vel alio quoquo modo illa die peccauerit aut profererit inquit Eusebius Emissenus hom. ad monachos Hoc idem satis
[12] [cognouit]
cognouit Et huicus ille philosophus seneca ad Meagoram lib. 6. de uro[?] cap. 36 Et ad nouatum dum dicit, Pithagora neque somnum in mellibus oculis suscipe, ante- quam diuinorum operum ter vnumquodque pero...s quo transgressus sum? quid feci? quod mihi decens perfectum non est? incipiens a primo pere...rere et que ma- le operatus es, dole, que bene letare, hec labora, hec meditare. Optimus modus examinandi conscientiam est apud D[ominum] Bernardum libro de medita cap. 5. Cum igitur meditatio, vt supra diximus et conscientie quotidianum examen, homini ad perfectionem tendere volenti (qualis debet esse omnis Religiosus) necessaria sit Pro meditatione quotidiana accipient Religiosi mediam horam mane scilecet a sexto vsque ad medium septime qua hora incipitur cantari prima: legetur itaque ab hebdomadario aliquod punctum dominice passionis ex Euangelistis per ordinam super quo fiet meditatio que finietur per orationem Actiones nostras quesumus etc. Examen vero conscientie fiet vesperi premissis laudibus B. marie cum litanijs pro diuersitate dieram diuersis dominicis litarie ordinarie sanctorum Lune defunc- torum Diebus martis nominis Iesu mercurij B[eate] Marie Leretane[?] Iouis vene- rabilis sacramenti, veneris passionis dominice sa...bathi B[eate] Marie ordinarie ha- bentur dicte litanie in libello qui intitulatur sacre litanie verie in gratiam cha- tolicorum opere puto Patris Thome Sabei/Salei socie[tatis] Iesu Presbiteri collecte
Caput Tertium
Statutum vnicum de Ieiunijs et Abstinentijs
Carnem vestram domate ieiunijs et abstinentijs esie quantum valetudo permittit Quando autem aliquid non potest ieiunare, non tamen extra horam prandij aliquid sumat nisi cum egretat.
Scriptura sacra
Sobrius victus et potus, sanitas est anime et corporis S[ancti] Ambrosi cap. 9. de Elia et ieiunio. Est ergo ieiunium reconsiliationis sacrificium, virtutis incrementum Leo Papa Ler... 11° de ieiunijs decimi mentis ita ait Quid enim potest esse affica- tius ieiunio? cuius obseruantia appropinquamus deo et resistentes diabolo, vitia blan- da superamus: semper enim virtuti eibus ieiunium fuit, de abstinentia denique prodeunt casse cogitationes, rationabiles voluntates, salubriora consilia, et per voluntarias afflictiones caro concupiscentijs moritur, virtutibus spriritus in- nouatur. Propeterea Religiosi qui carnis vitia odisse debent, quia carnem spi- ritur sub...re, libenter amplecti debent ieiunia et abstinentias; ijs enim vt canit Mater Ecclesia, vitia comprimuntur, mens eleuatur, virtutes largiuntur et premia. Sobrietas item mater et custos est castitatis, ad quam Religiosi preculiariter se obligarunt, hinc est quod Religiosis ad maiorem perfectionem tenden- tibus, preter Ecclesie ieiunia quedam peculiaria ieiunia prescribi soleant Ieiunabunt igitur omnibus ferijs sextis, exceptis infra octauam Pasche et festis duplicibus prime classis in illam feriam incidentibus, dommodo pridie ieiunium fuerit. I...go ieiunabunt pridie festorum deipare virginis marie venerabilis sacramenti S[ancti] P[atris] Augustini et dedicationis Ecclesie. ferijs quartis a festo exalta- tionis S[anctae] Crucis vsque ad aduentum a carnibus abstinebunt Per totum vero aduentum ieiunabunt, sumpta tamen vesperi etiam ferijs quartis collatione cum butiro vel caseo
[13] [ast in]
Ast in quadragesimo prefata collatione carebunt, solita collatione contenti: permittitur tamen buterum et caseus in prandio, excepta die cinerum et feria sexta maioris hebdomade. In die natiuitatis domini etiam dum in diem veneris cadit indulto Ecclesie fruen- tur
Caput Quartum Statutum vnicum. De silentio
Scriptura Quis dabit ori meo custodiam et super labia Signaculum certum vt non cadam ab ipsis et lingua mea perdat me? Pone Domine custodiam ori meo et ostium circumstantie labijs meis Qui custoditos suum et linguam suam, custodit ab angustijs animam suam. Non abs re religiosi Patres plurimum commendarunt semper silentium et tacitur- nitatem, optime et eiudentissime cognoscentes magnum bonum et profectum spiritualem que Religiosos aduenire ex ijs potest: hinc etiam multi oderunt loquacitatem, ob ma- lum quod ex ea prouenisse experti sunt; nam silentium bene obseruando, obedien- tia seruatur, humilitas retinetur, verecundia adornatur, inuenibus exemplum prebetur, leuibus et dissolutis timor incutitur, extraneis bona fama prebetur intaneis pax et concordia conciliatur. Qui putat se religiosum esse non refre- nans linguam suam, huius vana est religio inquit D[ominus] Iacobus. Et idem qui in verbo non offendit hic perfectus est vir. Item pre... 23. In multiloquio non decerit peccatum: Et qui moderatur labia sua pondentissimus est. Religiosi igitur silentium obseruare studebunt quantum fieri poterit in templo dor- mitorio et Refectorio; post examen tamen conscientie vsque ad post primam vel ter- tium diei sequentis aretissime. Inter primum et vltimum signum ante summum sacrum silentium seruando studerat vel orent iuxta sapentem, ante orationem pre- pars animam tuam et noli esse quasi homo qui tentat deum. Confessarij poterunt tempore silentij confessiones audire: poterunt etiam dum opus fuerit paucis consi- lium petentem consolari sed non eo pretextu iniutiles sermones conferre: potest etiam quisque paucis verbis, dum res postulat vel necessitas viget modeste loqui. Alijs temporius etsi colloqui fas sit canebunt tamen curiose ne vana detractoria aut murmuratoria que seruos dei minime decent inter se conferant maxime in calefactorio et inter primum et vltimum signum vesperarum vbi solum de rebus sacris et alias serijs licebit loqui. Silentij preuaricatores notabiles in capitulo culparum culpam confitebuntur qui vero silentium tenere obstinate recusauerint graui pena punientur. Tempore silentij si Religiosi sibi mutuo obuiauerint amico et hilari vultu cum in- cliuatiuncula aperto capite mutur locum dantes pertransibunt.
Caput quintum Statutum vnicum De Labore
Regula Jta tamen vt nullus sibi aliquid operetur: sed omnia opera vestra communi fiant maiori studio et frequentiori aluericate[?] quam si vobis singulis faceretis propria Sacra scriptura Labores manuum tuarum quia manducabis beatus es et bene tibi erit semper aliquid operis facito, ne te diebolus inueniat otiosum
[14] [operabuntur]
Operabuntur igitur Religiosi manibus: nam bonum est cormpri, deseruit spiritui edi- ficatio est proximi et reparatio est sensus nostri. Opera Religiosorum erunt occupa- re se interdum circa scriptionem et pacturam librorum circa culturam hortorum plan- tationem arbusculorum, circa picturam et ampicturam et similia horis et temporibus tamen semper debitis, et ab alijs officijs liberis.
Caput Sextum Statutum primum. De capitulo culparum et penis transgressoribus imponende
Regula. Disciplinam libens haberit metuendas imponat: et quamuis vt...ma ... necessarium tamen plus amari appetat quam timeri. Qui nunquam vult petere veniam aut non ex animo petit, sine causa est in monasterio etiamsi inde non proijciatur. Quando autem necessitas discipline in moribus coerrendis[?] duere[?] vos verba dura compellit non a vobis exigitur vt a vobis subditis veniam postu- letis, ne dum nimis seruatur humilitas, regendi frangatur auctoritas
Sacra scriptura In disciplina perseuerate Ecclesi. 32. Quis filius quem non corripit Pater Peccator homo vitabis correptionem Qui diligit disciplinam diligit scientium. Egestas et ignominia ei qui deserrit disciplinam parries 13. Via vite custodient disci- plinam prouerb. 10. Cum quotidie per fragilitatem humanam in varijs preuaricemur, necessarium nobis est tempestiuis et oportunis remedijs occnoramus?: idque quomodo melius et securius quam per asulbres admonitiones et correptiones; hinc enim cognoscit quisque si proficere velit an deficere nimiram si diligat disciplinam et correptionem sui superioris sic e contrario non ...ebet enim superior officio suo vnquam deesse in admonendo arguendo, obsecrando, cor- ripiendo, increpando opportune importune ne dutum D[omini] Bernardi l. 2. de considerati- one verum locum sortiatur. Inquit ille Impunitas incurie sobeles, insolentie mater in dex impudentie transgressionum nutrix Inferiorum culpe ad milles magis referende sunt quam ad desides negligentesque rectore. Proinde capitulum culparum semel vt minimum in hebdomada habebitur ab Abbate aut Priore aut suppriore idque ferijs sextis post primam poterit tamen ex causa preuenire aut differri si tamen quisquem grauiter delinquat et ad Prioris notitiam peruenerit extra capitulum condignam penitentiam iniungere potest et quouis etiam die dum necesse fuerit capitulum habere Modus tenendi capitulum hic est: imprimis dicet capitulum habens benedicite quo dicto Religiosis omnibus hinc inde considentibus eorum orationibus commendabit statum Ecclesie summum Pontificem vniuersumque statum ecclesiasticum monarchiam secularem Principes et Reges catholicos, administrationem iustitie et similia bene factores vnios et defunctos etc. Eosque omnes et ea omnia pro quibus orare tenemur et deus a nobis exorari cupit diuinam suam clementiam: deinde piam et bonam habebit exhorationem qua finita omnes sigillatum porstrati ante capitulum haben tem culpos et preuaricationes libenter confitentes veniamque humiliter petentes correptionem patienter accipient. Canebunt Religiosi culpas suas vel alterius in capitulo vel etiam alibi pertinaciter
[15] [tueri]
sub graui pena hinc d[ominus] augustinus proinde vobis a verbis durioribus parcite a sapi- ens nollis sermo frangit iram duens excitat furorem sis enim in capitulo est vna abusium clastralium inquit Hugo de S[ancto] Victore. Pro quotidianis et paruis negli- gentijs psalmi, orationes et similia exercitia iniunguntur; interruptores silentij per silentij obseruationem aut etiam per alimentorum abstractionem corrigentur, discu- sores et extra cellas diuagantes, custodia singulari celle et vtili occupatione restrin- gentur. cerniosi, superbi, peruersi humiliationibus et paioribus pegris a superbia sua in aliorum exemplum coerreantuo: qui autem obstinatus permanserit disciplinis a per tinacia reducendus est. Qui autem disciplinam accepturis est, in loco vbi genua flectit saculam nudam porriget aut vtramque: imo etiam si grauitas culpe exigat ad singulum vsque se nudabit sicque consistens libenter perferet quod preferendum est pro saluto dicens mea culpa ego me emendare volo: reliqui interea facies suas operi- ent omnibus peractis si Abbas prefuerit omnes flexis genibus benedictionem acci- pient: si vero Prior aut Supprior Tantes et cinlinantes. Benedictione data omnes humili facta reuerentia concifixi imagini et Presidi iunioribus precedentibus modeste discedant. In parasiene feria sexta ante Pentecostem: in vigilijs natiuitatis Do- mini, Assumptionis B. marie et omnium sanctorum singuli Religiosi facient discipli- nam: dum tamen predicte vigilie inciderint in dominicam, feria sexta predecenti ca- pitulum seruabitur. Districte insi...tur singulis Religiosis ne quidquam quod in capi- tulo factum est improperent au re...elent alias grauiter puniantur
Statutum secundum De magnis offensis, maioribus et maximis Et primo De Magnis
Vt etiam Abbas aut Prior certum aliquem modum puniendi preuaricatores ha- bere valeat: maxime eos qui lenioribus aut paruis negectis, in maiori (pios inter se contendunt, et se mutuo iniurijs et opprobrijs lacescunt: nam seruus dei qua- les Religiosi esse debent, non decet litigare, sed potius alter alterius onera porta- re ad gusti legem implendam. Magna etiam offensa est dum quis discordiarum et litium auctor inter Religiosos fuerit: similis est cum quid confratrem suum diffrenauerit notabiles illius imperfectiones extraneis referendo Talis etiam est computabitur contemptus apertus non seruandi silentium Per huiusmodi et similibus offensis iniungitur trium dierum silentium ac totidem petitiones venie ad mensam, et dum necesse fuerit etiam discipline dari poeterunt
Statutum Tertium De maioribus offensie
Transgressio statutorum Ecclesie Preceptorum decalegi, provi omnia peccata mortalia pro maioribus offensis habebuntur. Manifesta rebellio et inobedientia Abbati aut Priori tam domi quam fer... commissa, ma- ior offensa est; provt cum ijsdem proterue et superbe litigare, alios Religiosos ad senten- tiam suam defendendam contra Abbatem, aut Priorem subornare conspirationem contra eos- dem procurare, falsum testimonium dicere et crimen alicui abijcere quod probari non potest
[16] [Tales]
Tales tanquam infames in aliorum exemplum seuere puniri debent. Maior etiam offensa est suspecte cum femina versari et ab Abbate vel alio monitus non se velle abstrater Jtem litteras occulte accipere aut destinare Aliquid accipere aut dare siue pecunias siue quid aliud: nam contra votum paupertatis est Jtem aliquem percutere aut percutere velle, aut cult...um aut gladium aut cimi- le aliquid accipere aut querere ad percutiendum et similia. Maior etiam off- ensa est monasterij sexta sine licentia egredi post por- tam clausam sera noctoruna, aut feris penoctare prout etiam tabernas fre- quentare. Maior item offensa est diutius foris permanere et notabiliter terminos date licentie sine graui causa transgredi per huiusmodi offensis silen- tium aretissime seruare facient, ter in capitulo vapulabunt et toties ad terram in pane et aqua commedent officium si habuerint amittent, prout v... in capi- tulo
Statutum Quartum De maximis offensis
Maxima offensa est non velle penitere aut corrigi per suis offensis secundum ordinationes predictas Apostatare a fide aut Religione monastica Item furari sacrilegium committere notabile damnum persone aut domni facere per incendium aut aliter: Lapsus carnis et similia. Tales punienter per carcerales custodi- as et mancipabuntur per ieiunia et abstinentias in pane et aqua donec emenda- tionem et verarni petitentiam in huiusmodi hominibus Abbas sperare possit Incen- diarij, homicide voluntarij, Apostate qui ante mensem non redierint relapsi per- petuis carceribus detinendi sunt. Correctio delictorum que hoc et duotus[?] capitulis precedentibus continetur aualia cunque delicta sint: sine grauia grauiora vel grauissima superioris arbitrio re- linquitur
Caput septimum: statutum vnicum Quid facere Abbate suo orbati et quo pacto se habere debeant Religiosi
Sicuti nauis amisso gubernaculo, sic monasterium Abbate defuncto in ruina, aut certe confusione et dispendio grauiter perditatur, nisi sapientibus consilijs et remedijs obuietur. Vbi igitur Abbas vita discesserit Prior cum duobus senioribus pecunias cle- nodia et vniuersam suppellectilem cum notario publico in inuentarium redigent et precipua queque sigillo episcopi et conuentus obsignabunt ijs tantum retentis que quotidiano vsui necessaria fuerint; de quibus vt de ijs que pro sustenta- tione et necessitate Religiosorum expensa fuerint Abbati nouo ontionem? reddent De Prioris et seniorum etiam consilio littere sigillo conuentus munite Episcopo quam cotissime mittentur quibus eum certiorem reddant obitus Abbatis rogantes vt ad pio- num Abbatem breui consequendum auxilium et exe... ferie dignetur similes quoque littere ad Principem siue eum qui ius electionis et presentationis Prelature habet destinabuntur postulantes vt quam fieri possit citissime comissarios denominare dignetur qui Religiosorum suffragia fideliter pro noue Abbate accipere queant Interea tamen Prior comm...ies preces quotidie pro felici successu futuri Pastoris iniunget et triduo ante ipsam electionem cunctis Religiosis ieiunum indicet maxime quod totius gregis salus a bono Pastore dependeat vti a malo perdito et interitus Prioris et seni- orum erit Religiosis absentibus Abbatis obitum denunciare eosque ad electionem vo
[17] [care]